ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

Επεφάνη η χάρις του Θεού η σωτήριος

Η Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο λέγεται και επιφάνεια. Η λέξη θεοφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο “Θεός εφανερώθη εν σαρκί, εδικαιώθη εν Πνεύματι, ώφθη αγγέλοις, εκηρύχθη εν έθνεσιν, επιστεύθη εν κόσμω, ανελήφθη εν δόξη”· και σχετίζεται περισσότερο με την Γέννηση του Χριστού. Η λέξη επιφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο “επεφάνη η Χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις” και αναφέρεται περισσότερο στην Βάπτιση του Χριστού, γιατί τότε οι άνθρωποι γνώρισαν την χάρι της Θεότητος.
Με την εμφάνιση της Αγίας Τριάδος και την ομολογία του Τιμίου Προδρόμου έχουμε την επίσημη ομολογία ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού είναι ο “είς της Τριάδος”, ο οποίος ενανθρώπησε για την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους από την αμαρτία τον διάβολο και τον θάνατο.
Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Εκκλησία την ίδια μέρα, 6 Ιανουαρίου, γιόρταζαν μαζί την εορτή των Χριστουγένων και των Θεοφανείων. Οι γιορτές αυτές χωρίστηκαν κατά τον 4ο αιώνα, οπότε τα Χριστούγεννα μεταφέρθηκαν στις 25 Δεκεμβρίου, την ημέρα που οι Εθνικοί γιόρταζαν τον Θεό Ήλιο και οι χριστιανοί τον νοητό Ήλιο της δικαιοσύνης. Λέγεται όμως και ημέρα των φώτων λόγω του βαπτίσματος του φωτισμού των κατηχουμένων και λόγω της φωταψίας.
Η εικόνα που παραθέτουμε είναι από τοιχογραφία στον Ιερό Ναό του Πρωτάτου των Καρυών του Αγίου Όρους, από τον χρωστήρα του κορυφαίου καλλιτέχνη Πανσελήνου. Στο επάνω μέρος της εικόνας υπάρχει ένα χέρι που ευλογεί μέσα σε δόξα. Κάτω από αυτό εικονίζεται το Άγιο Πνεύμα “εν είδει περιστεράς” και ακριβώς από κάτω ο Χριστός μέσα στα νερά του Ιορδάνου βαπτίζεται από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, ο οποίος δεν κοιτά τον Χριστό, αλλά έχει στραμμένο το βλέμμα του στον ουρανό από όπου ακούει την φωνή του Πατέρα εν αγίω Πνεύματι να μαρτυρή: “ούτός εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα”.
Η απεικόνιση αυτή είναι πολύ σημαντική, διότι εδώ έχουμε την αποκάλυψη της Αγίας Τριάδος στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Πολλά στοιχεία παίρνουμε από το βιβλίο του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ιεροθέου “Οι Δεσποτικές Εορτές”. Η φανέρωση του Τριαδικού Θεού στον άνθρωπο δείχνει εκτός των άλλων ότι μόνο ο άνθρωπος είναι επίγειος μύστης και προσκυνητής της Αγίας Τριάδος, αλλά και ότι είναι ο μόνος κατ’ εικόνα του Τριαδικού Θεού δημιουργημένος. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς διδάσκει ότι τα ζώα δεν έχουν νού και λόγο αλλά μόνο πνεύμα ζωτικό, το οποίο πνεύμα δεν υφίσταται καθ’ εαυτό, πράγμα που σημαίνει ότι όταν πεθαίνουν τα ζώα χάνεται και το πνεύμα, αφού δεν έχει ουσία αλλά μόνο ενέργεια. Ο άνθρωπος όμως έχει νού λόγο και πνεύμα που ζωοποιεί συνημμένο σώμα γι’ αυτό και αυτός μόνο είναι κατ’ εικόνα της τρισυποστάτου θεότητος.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ερμηνεύοντας την φράση “εν ω ευδόκησα” γράφει πώς το θέλημα του Θεού είναι ένα, αλλά άλλοτε ενεργεί κατ’ ευδοκία, αφού το θέλει ο Θεός και άλλοτε κατά παραχώρηση. Ο Θεός είδε ότι θα γινόταν η πτώση του ανθρώπου, δεν τον έπλασε γι’ αυτήν αλλά τελικά την παραχώρησε, γιατί το θέλησε ο ίδιος ο άνθρωπος. Ο Θεός δεν καταργεί την ελευθερία του ανθρώπου. Έτσι άλλο το κατ’ ευδοκίαν θέλημα του Θεού και άλλο το κατά παραχώρηση. Μ’ αυτό το σκεπτικό η επιβεβαίωση του Πατρός “ούτός εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα” έδειχνε ότι η ενανθρώπηση ήταν το κατ’ ευδοκία θέλημα του Θεού.
Η μαρτυρία του Θεού Πατέρα για τον Υιό του φανερώνει ότι ο Υιός είναι “απαύγασμα της δόξης του Πατρός”, αφού κοινή είναι η ουσία και η ενέργεια του Τριαδικού Θεού.
Η εμφάνιση τώρα του Αγίου Πνεύματος “σάν περιστέρι” μας δείχνει ότι το Άγιο Πνεύμα δεν ήταν περιστέρι, αλλά φάνηκε σαν περιστέρι και αυτό λέγεται διότι το Άγιο Πνεύμα δεν είναι κτιστό αλλά άκτιστο όπως και τα άλλα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Το ότι το Άγιο Πνεύμα μαζί με την φωνή του Πατρός κάθησε πάνω στον Χριστό δείχνει το ομοούσιο των προσώπων της Αγίας Τριάδος, καθώς επίσης φανερώνη ότι ο Μεσσίας δεν ήταν ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, αλλά ο Χριστός.
Είναι γνωστό πώς ο Χριστός δεν είχε ανάγκη βαπτίσματος, αφού το βάπτισμα του Ιωάννου οδηγούσε τους ανθρώπους στην συναίσθηση των αμαρτιών τους. Ο Χριστός, γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, δεν βαπτίστηκε επειδή είχε ανάγκη κάθαρσης, “αλλά την εμήν οικειούμενος κάθαρσιν”. Ο Χριστός βαπτίστηκε για να συντρίψη τις κεφαλές των δρακόντων στο νερό, επειδή υπήρχε η αντίληψη ότι οι δαίμονες κατοικούν μέσα στο νερό. Γι’ αυτό και παρατηρούμε στην εικόνα της βάπτισης τέρατα μέσα στο νερό που έχουν στραμμένα τα νώτα τους στον Χριστό λόγω του πυρός της θεότητος. Ο Χριστός βαπτίστηκε για να πλύνη την αμαρτία και να θάψη ολόκληρο τον παλαιό Αδάμ μέσα στο νερό.
Πολλές εικόνες της βαπτίσεως σε συνδυασμό και με την υμνογραφία της εορτής παρουσιάζουν τον Χριστό τελείως γυμνό, υποδηλώνοντας έτσι πόσο ο Χριστός ταπείνωσε τον εαυτό του για χάρη των ανθρώπων. Γυμνώθηκε εκείνος για να ντύση τον άνθρωπο με ένδυμα αφθαρσίας.
Ένα άλλο κύριο πρόσωπο που έλαβε μέρος στην βάπτιση είναί ο βαπτιστής Ιωάννης. Αξιώθηκε από τον θεό να ακούση την φωνή του Πατρός, να δη τον Λόγο του Θεού και το Πνεύμα του Θεού. Το “καί ιδού ανεώχθησαν αυτώ οι ουρανοί” του ευαγγελιστού Ματθαίου και το “είδε σχιζομένους τους ουρανούς” του ευαγγελιστού Μάρκου δηλώνουν την υπεροχή του ακτίστου έναντι του κτιστού, αλλά και την αποκατάσταση “άνοιγμα” της σχέσης Θεού και ανθρώπων μετά το “κλείσιμο” από την αμαρτία.
Πολλά μπορεί να πη κανείς με βάση την διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας για την θεολογική ανάλυση της εικόνας της βαπτίσεως. Βασικό σημείο όμως είναι ότι ο Χριστός έδωσε την δυνατότητα στον καθένα να αποκτήση την Χάρη της υιοθεσίας, τα Θεοφάνεια στην προσωπική του ζωή.

Γράφει: Ιερομόναχος Σιλουανός Πεπονάκης
Πηγή: περιοδικό: Παρέμβασις [Δεκέμβριος 2003]

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ»

Η «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ» Στο ψηλότερο μέρος του Ναυπλίου, υψώνεται το κτιριακό συγκρότημα της «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ», που είναι τόπος προσκυνήματος όλων των κατοίκων της Αργολίδος και όχι μόνο. Βρίσκεται σε μία επιβλητική και εντυπωσιακή θέση με μεγάλη αυλή, πάρκιν και θέα όλη την πόλη του Ναυπλίου και την θάλασσα. Βλέπει κανείς από την «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ» το Παλαμήδι,το Μπούρτζι,την Ακροναυπλία, το λιμάνι ,την πλατεία Συντάγματος και άλλα αξιοθέατα της πόλης. Βλέπει κανείς ολόκληρο το Ναύπλιο σε «πιάτο» ,το Άργος και άλλα μέρη της Αργολίδος. Αλλά και την «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ» την βλέπει κανείς από όπου και αν κοιτάξει μέσα από την πόλη του Ναυπλίου. Ο Ναός, πρέπει να έχει αναδομηθεί εξολοκλήρου ή επεκταθεί τουλάχιστον τέσσερις φορές από την αρχική του μορφή. Ο σημερινός Ιερός Ναός έχει ανεγερθεί εκ βάθρων το έτος 1975,χωρίς να αλλοιωθεί η προηγούμενη μορφή του.Ο Ναός είναι δισυπόστατος και είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και το δεξιό κλίτος είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της θεοτόκου. Αποτελεί το μεγαλύτερο προσκήνυμα του νομού Αργολίδος και ο κόσμος κατά χιλιάδες από το πρωί της παραμονής και ανήμερα του Ευαγγελισμού όλη μέρα . Στην βορεινή πλευρά του Ιερού Ναού,έχει κατασκευασθεί βαπτιστήριο από μάρμαρο,για να βαπτίζονται οι μεγάλοι στην ηλικία και κυρίως αλλοδαποί. Στην νότια πλευρά του Ιερού Ναού υπάρχει το παρεκκλήσιο του Αγίου Φανουρίου και του Αγίου Ιακώβου του εν Ευβοία. Παραπλεύρως των παρεκκλησίων υπάρχουν δύο αίθουσες που χρησιμοποιούνται ως Αρχονταρίκη. Στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού υπάρχει και το παρεκκλήσιο του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου. Υπάρχει ακόμη και το κτίριο που στεγάζει το Πνευματικό Κέντρο του Ναού και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες. Στον Ιερό Ναό λειτουργεί το Συσσίτιο (Γεύμα Αγάπης) για συνανθρώπους μας που βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική θέση. Είναι πολλοί άνθρωποι, συμπολίτες μας, που έχασαν τη δουλειά τους ή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση και ζητούν τη βοήθεια της Εκκλησίας. Στο καταφύγιο ανθρωπιάς και αγάπης από τον Ιερό Ναό ¨ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ¨ Ναυπλίου, προσφεύγουν άπορες οικογένειες, αναξιοπαθούντες, μοναχικοί πολίτες, ανύπαντρες μητέρες, μικρά παιδιά, περιθωριακοί και οικονομικοί μετανάστες. Συσσίτια, δέματα με τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, είναι τα «δώρα» που παίρνουν οι πολίτες που αδυνατούν να στρώσουν μόνοι τους το καθημερινό τραπέζι. Ακόμη μπορεί κανείς να επισκεφθεί στον προαύλιο χώρο της «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ» και τους Μυκηναϊκούς τάφους που βρίσκονται στο Νότιο τμήμα. Λόγω της δεσπόζουσας θέσης που βρίσκεται ο Ιερός Ναός και της μαγευτικής θέας που έχει, αλλά και των πολλών κήπων με τα όμορφα λουλούδια, τελούνται πολλά μυστήρια Γάμων και Βαπτίσεων. Η «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ» είναι το «καλλίστευμα του Ναυπλίου». ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Στην Ενορία της «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ» Ναυπλίου, λειτουργεί Εκκλησιαστικό Μουσείο το οποίο στεγάζει τη συλλογή εκκλησιαστικών αντικειμένων, σε νέο κτίριο από το έτος 2023. Ο κύριος όγκος των έργων χρονολογείται στο 18ο και 19ο αι. Οι φορητές εικόνες αποτελούν τον πυρήνα της συλλογής του μουσείου και ταυτόχρονα το σπουδαιότερο και μεγαλύτερο τμήμα της και εκπροσωπούν κάθε κατηγορία. Υπάρχουν εικόνες τέμπλου (δεσποτικές, θεομητορικές δωδεκαόρτου, Αγίων), προσκυνήσεως (προορισμένες για τον τοίχο ή για ιδιαίτερο προσκυνητάρι) και εικόνες διαφόρων μεγεθών για ιδιωτική λατρευτική χρήση. Η συλλογή περιλαμβάνει ακόμα , ένα ξυλόγλυπτο Σταυρό του 16 αι. Επίσης υπάρχει συλλογή λειτουργικών βιβλίων (Ευαγγέλια ,Μηναία κ.α.) τα οποία τα περισσότερα έχουν τυπωθεί στην Βενετία σε γνωστά τυπογραφεία του 18ου αιώνα. Όσον αφορά τον τομέα της αργυρογλυπτικής υπάρχει μια σειρά από επίχρυσα ιερά σκεύη, καντήλια, κτλ . Στον τομέα της υφαντικής υπάρχουν ωραιότατα κεντητά με χρυσό,καλύμματα για δισκοπότηρα. Από πλευράς θεματολογίας οι εικόνες καλύπτουν όλη την κλίμακα της ορθόδοξης δογματικής ιεραρχίας. Υπάρχει σημαντική ποικιλία καθιερωμένων εικονιστικών τύπων του Χριστού, της Παναγίας, αλλά και πολλών αγίων, που ανταποκρίνονται στο εορτολόγιο και αγιολόγιο της Εκκλησίας, αλλά και στις ανάγκες για προσκύνηση και λειτουργική χρήση. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αφιερωματικές επιγραφές με τα ονόματα των αφιερωτών και των χορηγών. Το Εκκλησιαστικό μουσείο τελεί υπό την άμεση εποπτεία του Ιερού Ναού «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ» . Τα εκθέματα καλύπτουν το χρονικό διάστημα από τον 16ο έως τον 20ο αι. και αποτελούν μάρτυρες της μεταβυζαντινής εκκλησιαστικής τέχνης της περιοχής. Σκοπός του μουσείου είναι η περισυλλογή, διαφύλαξη, συντήρηση, έκθεση και προβολή των πάσης φύσης αντικειμένων που προβάλλουν την εκκλησιαστική τέχνη του Ιερού Ναού. π. Ελευθέριος Μίχος Πρωτοπρεσβύτερος Εφημέριος του Ιερού Ναού ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ Ναυπλίου. CHURCH OF EVANGELISTRIA At the highest part of Nafplio, stands the architectural complex of "Evangelistria," which is a place of pilgrimage for all the inhabitants of Argolis and beyond. It is situated in an imposing and impressive location with a large courtyard, parking, and a view of the entire city of Nafplio and the sea. From "Evangelistria," one can see Palamidi, Bourtzi, Acronauplia, the harbor, Syntagma Square, and other landmarks of the city. It offers a panoramic view of Nafplio, Argos, and other parts of Argolis. The temple must have been entirely reconstructed or expanded at least four times from its original form. The current Sacred Temple was built from the ground up in 1975, without altering its previous form. The temple has two aisles and is dedicated to the Annunciation to the Blessed Virgin Mary, with the right aisle dedicated to the Dormition of the Mother of God. It is the largest place of worship in the region of Argolis, and thousands of people visit it on the day of the Annunciation(March 25th) from morning till evening every year. On the north side of the Sacred Temple, there is a marble baptistery for the baptism of adults, especially foreigners. On the south side of the Sacred Temple, there is the chapel of Saint Fanourios and Saint Iakovos of Euboea. Adjacent to the chapels, there are two rooms used as parlours. The Spiritual Center of the Temple and other social activities are also housed in a building nearby. Within the temple, there is a meal center ("Geuma Agapis"/ “Meal of Love”) serving our fellow citizens in difficult financial situations. Many people in our community have lost their jobs or are struggling with the economic crisis and seek the help of the Church. Families in need, disabled individuals, single mothers, small children, marginalized individuals, and economic migrants find refuge and aid from the "Evangelistria" of Nafplio. They receive communal meals, food packages, and essential items, serving as a lifeline for those unable to provide for themselves. Additionally, visitors can explore the Mycenaean tombs located in the southern part of the courtyard of "Evangelistria." Due to its dominant position and breathtaking view, as well as the beautiful gardens with flowers, many weddings and baptisms are performed in the sacred atmosphere of "Evangelistria." It is the "beauty of Nafplio." Church Museum In the Parish of "Evangelistria" in Nafplio, there is an Ecclesiastical Museum housed in a new building made in 2023. The main collection consists of ecclesiastical objects dating back to the 18th and 19th century.. Portable icons form the core of the museum's collection and represent the most significant and extensive part, encompassing various categories. Among them are iconostasis icons (depicting Christ, the Virgin Mary, the Twelve Feasts, Saints), devotional icons (intended for walls or personal worship), and icons of various sizes for private religious use. The collection also includes a wooden sculpted Cross from the 16th century. Additionally, there is a collection of liturgical books (Gospels, Menologia, etc.), with most of them printed in well-known Venetian typographies of the 18th century. In the field of weaving, there are exquisitely embroidered pieces with gold, covers for the Holy Chalice. In the area of silversmithing, there is a series of gilded sacred vessels, candlesticks, etc. The thematic range of the icons covers the entire spectrum of Orthodox doctrinal hierarchy. There is a significant variety of established iconographic types of Christ, the Virgin Mary, and numerous saints, corresponding to the liturgical calendar and the hagiography of the Church, serving both for worship and liturgical use. The dedicatory inscriptions with the names of the dedicants and benefactors are of particular interest. The Ecclesiastical Museum operates under the direct supervision of the Holy Temple of "Evangelistria." The exhibits cover the period from the 16th to the 20th century and serve as witnesses to the post-Byzantine ecclesiastical art of the region. The museum's purpose is to collect, preserve, conserve, exhibit, and promote all types of objects that showcase the ecclesiastical art of the Sacred Temple. Rev. Eleftherios Michos Presbyter Priest of the Sacred Temple of Evangelistria, Nafplio.